Å opne munnen

Det å opne munnen krev noko. Noko? Kunne eg ha vore meir spesifikk? Eg er ikkje alltid den beste på å vere den første til å opne munnen. Kven var den første til å opne munnen? Spørsmålet gjev ikkje meining, men ein kan godt tenkje seg alt som blir sagt som eit framhald, ei forgreining, av ein samtale som byrja for lenge sidan. Og i mellomtida har det bygd seg opp reglar. Her på Sunnmøre (der eg akkurat no er) byrjar dei fleste samtalar positivt, dvs. med eit "ja". Tonefallet og lengden varierer, men som regel eit langt og spørjande ja. Ofte er dette også heile samtalen. (Ein kommunikasjonsmåte som ein gjerne knyter til eldre folk, men her rammar syndromet ung og gammal. Eg latar ikkje som at dette er noko spesielt, eg berre observerer det. At eg observerer der, gjer meg dårleg i stand til å delta. Eg kan seie ja-a-a, og drage det ut så mykje eg berre vil, men det let ikkje heilt rett. Ingen hindrar nokon i å legge ein ironisk snert inn i det heller, ein skjelmsk flir, noko som slett ikkje er sjeldan, men min eigen ironi blir eit kaldt og humørlaust våpen mellom leppene mine. Men dette var ein digresjon.) Slik sett er det ein konvensjon eller ein tradisjon som er den direkte foranledninga til alle samtalar. Det kan vere heilt andre ting enn eit ord, alt frå ei framstrekt hand til eit spesielt ansiktuttrykk. Eg hugsar å ha sett eit intervju med ein dansk politimann på fjernsynet ein gong som byrja alle setningane sine med "nei", eller i alle fall som opninga på alle svar, om han ville bekrefte eller avkrefte, men dette er òg ei avsporing. Eg tenkjer ikkje på den direkte årsaka til at ein pratar med folk, at ein har lyst til å prate, eller finn seg sjølv i ein situasjon der ein må prate, men det ein viser til, det i samtalen som er ekvivalent til den akademiske fotnoten. Ein samtale som byrjar utan ei slik tilvising har noko frekt over seg, som tilsvarer den altfor spissa formuleringa utan dekning eller underbygging; det ein berre i visse tilfeller tek alvorleg. Men kva hender med den som ikkje pratar? Nokon innbiller seg kanskje at det dannar ein viss mystikk, eg veit ikkje. Presset utanfrå til å halde kjeft og til å opne munnen, er ofte akkurat like stort. Det same er spegelbiletet av det same krysspresset innanfrå, og kor vidt ein gjer det eine eller det andre, er ofte reint tilfeldig. Ikkje veit eg kvar eg ønska å ende opp med å skrive om dette, anna enn i overført tyding å opne munnen. I går hadde eg akkurat det motsette ønskjet med det innlegget eg ikkje skreiv. Også det ønskjet vart innfridd. Andre dagar vil kanskje bere på betre ønskjer.