Tekstanneks

Eg stel ideen frå Susanne: Eit knippe bokmeldingar – og andre tekstar – kan lesast her.

Eg hadde også tenkt at eg skulle skrive noko om det å skrive desse bokmeldingane, som om det var ein viktig å gjere, å skrive noko om dei, til dømes om korleis det går til at ein blir så på kant med ein meldar som ein elles ser på som ein av dei beste i landet, Odd W. Surén, men det er ikkje stort anna å gjere enn å slå fast at eg syntest det var stor stas å få eit ironisk-sarkastisk innlegg mot Fosnes Hansen-meldinga (lenke her, men Morgenbladet-abonnement påkrevd).

Ikkje noko meir å seie om dette, men i grunnen får eg litt lyst til å lenke til David Hume sitt essay «Of the Standard of Taste» frå 1757 – der han mellom anna skreiv «Whoever would assert an equality of genius and elegance between OGILBY and MILTON, or BUNYAN and ADDISON, would be thought to defend no less an extravagance, than if he had maintained a mole-hill to be as high as TENERIFFE, or a pond as extensive as the ocean» – utan at eg er heilt sikker på kva det skulle vere godt for. Eg gjorde det visst i alle fall.

Ei helsing med handa

Denne mannen fortener ei siste helsing. Ein gong skriv eg kanskje meir om dét, men inntil vidare: berre ein ublu, rett nok abstrakt honnør og eit bilete.

Mørkret, mellomromma og dei meir enn tusen orda

Kven er alle desse folka?
Originally uploaded by ø.

Ein gong kjem det til å skje noko her.

Ting kjem til å sjå annleis ut.

Og ting kjem til å skje.

Men i mellomtida talar bileta med sine meir enn tusen ord.

Eller – om du føretrekk ei slik omrekning – meir enn 6000 teikn inkludert mellomrom.

5000 utan mellomrom.

Viss du ikkje likar å telje mellomromma.

Eg synst du skal telje mellomromma.

Dei er viktige.

Originally uploaded by ø.

Originally uploaded by ø.

Originally uploaded by ø.

It Aint Far to the Bar (But it’s Such a Long Road Back)

... Men Dylan gjer begge vegane kortare? Var det det eg ville seie? Då eg først høyrde at Bob Dylan hadde teke jobb som DJ i ein amerikansk radiostasjon, syntest eg det høyrdest ut som ein litt corny idé. Det eg ikkje visste var at det ikkje var ein litt corny idé, men ein knallidé! Å høyre Dylan grave fram meir eller mindre obskure låtar til klassiske tema som vêret, mødrer, drikking, blomster eller djevelen, og knyte dei saman med tørr humor, poesi og ein gjennomført underleg setningsmelodi, kjennest som ein fantastisk luksus frå ei svunnen tid. Som eit møbel nokon arva ein gong, men sette på loftet og seinare ga vekk til ein loppemarknad der du tilfeldigvis snubla over det og kjøpte det billeg, og difor no kan sitje i det og la nokon andre sine minner strøyme gjennom hovudet og kroppen? Ja, litt slik.

Om du er nysgjerrig og tolmodig, kan du laste ned alle dei hittil 16 radioprogramma her. Og på denne bloggen står det om historia bak det heile.

Ekstasar: ei oppsummering

Ekstatisk!
[Karakter: 6]
For en ekstase! For en roman! For en fortelling! Og for en vilje og
evne til å fortelle! For en absurditet! For en eleganse!
Denne korte romanen fra Samlaget er en perle i et grisetryne. Den slår deg overende. Og når du reiser deg har du bare lyst å lese den igjen, lese begynnelsen, lese hvordan det hele startet, nok en gang, lese slutten, lese hvordan det hele endte, nok en gang.
Ekstasar utvider klisjeen om boka en ikke kan legge fra seg, Ekstasar er en bok en har lyst å ta med seg. Ha på innerlomma,på trikken, på skolen, ved middagsbordet, i gymbagen, i kofferten, ha tilgjengelig for alle disse stundene som ikke er bra i livene våre, alle disse stundene en bare ønsker å forsvinne, eller i det minste endevende, forandre, tenke nytt, tenke godt, tenke stort, tenke positivt, tenke svermerisk.
Ekstasar er historien om ordføreren som blir husokkupant, som etter en hallusinasjon ønsker å gjøre byen sin til en anarkistisk stat. Ekstasar er historien om en manns grunnleggende fall og tilværelsesnekt, fortalt med kjærlighet til livet og mulighetene og fjellene og fortauene og menneskene.
Ekstasar er en oppvisning i elegant språkføring, med diskrete anaforer, repetetive tankebaner og et underliggende, nærmeste temmet frustrasjonspotensiale, som forfatteren så behagelig og forførerisk manøvrerer.
Gratulerer.
(Oddmund F. J. Vaagsholm, Spirit)

Absurd tragikomikk
[Karakter: 5]
Nå er han ute med «den vanskelige andreboken», som skal (be)vise at han har mer å fare med som forfatter. Og det har han, teknisk språklig dyktig som han er i romanen «Ekstasar». (...) [D]yktig språkføring og spennende formidling. Samt mange skarpe iakttagelser og fasettert humor, med snert, angående den «glade» galskap.
(Sunnmørsposten – ikkje på nett)

«Eg gjekk heim. Eller gjorde eg det?»
Øystein Vidnes lukkast nettopp av di han er god til å sjå og skildre små, små rørsler og faresignaliserande endringar. (...) Ekstasar har ein konstruksjon som heng godt saman og som heilt til det siste syg lesaren med seg i galskapen og forvirringa som høyrer til.
(Nøste Kendzior, Dag og tid)

Poesi og galskap i roman
Romanen tar fatt i skjeringspunktet mellom utopi (her: anarkisme/anarki) og galskap (ordføraren i ein kommune er eg-person) og poesi/ musikk i menneskeskildringa. Eit herleg skjerings-punkt.
(Helge Rykkja, helgerykkja.com)

Ekstasar
Å gi seg ut på eit så ambisiøst prosjekt som denne boka er, er ikkje mindre enn eit vågestykke. Men Øystein Vidnes kjem godt frå det. Svært godt. For meg er det detaljane som gir mest. Det boblar av fantasi og forteljarglede i eit vell av små , små historier, observasjonar, skisser. Og ikkje berre det: Øystein Vidnes har tillegg både ferdigheit, tolmod og sjølvdisiplin til å nyttiggjere seg desse frodige påfunna - desse mosaikkbitane - på ein måte som gjer at han får sagt ting som vanskeleg kan seiast på anna vis. Og her vil eg seie det såpass sterkt at på dette området pløgjer Øystein Vidnes ny mark. Det vil bli lagt merke til!
(Vidar Parr, Synste Møre – ikkje på nett)

Lunefull rapsodi
Det finnes en såkalt umiskjennelig tone i boken. Det er lun humor, kunne man tenke. Men det er lunefull humor! Ekstasene er overstadige innfall! (...) Vidnes skriver best når han lar assosiasjonsmotoren gå varm, og damper ut gloser i en boklig humor som tigger om å bli lest høyt.
(Espen Grønlie, Morgenbladet [abonnement påkrevd])

Skakt og masete
Forsøkene på skakk humor løper litt for ofte ut i mas og likegyldigheter, språklig og tematisk. Selv ikke skriftmessige og typografiske snurrepiperier tilfører stykkene noe; likevel er det noe eggende ved opptakten til "Fjellet" og "På hi side [sic] av elva" - før tastaturet går amok. (Terje Stemland, Aftenposten)

(Enkelte vil vel hevde at det er litt sjølvoppteke å publisere ei slik oppsummering, det får så vere. Det er jo opplysande, sjølv om det òg er historiereviderande, naturlegvis, uansett om ein tek med fragment både av det positive og av det negative. Men når Olaug kan, så kan eg òg!)

Her kan du

Her kan du vinne ei bok.

Yngel

I det klare vatnet like utanfor her, under her: yngel eller små fisk. Eg burde nok ha visst det, kva dei er, kven dei er, om dei skal halde fram å vekse, eller om dei er nøgde slik, i flokk på kryss og tvers, med kvar si eiga vilje, brukt til ein tilsynelatande tilfeldig sving til venstre der, til høgre der, 33 graders kursendring med eit lite rykk, som om det var ein viktig ting dei kom på at dei hadde gløymt, heilt til noko får dei til å snu, unisont, og symje mot land, i flokk. Noko i vatnet, djupt nedanfrå, ei rørsle eller ein lyd eg ikkje kan høyre her oppe, får alle til å symje mot steinen der vi sit, ei kort stund før dei igjen finn fram til sine eigne tankar og gjeremål. Men så det dei tydeleg fryktar mest: Ein måse flyg lågt over vassflata og kastar ein skugge på botnen av det grunne vatnet. Dei sym hitover: vi er dei høge beskyttarane no. Måsen held seg unna oss. Eg reiser meg og etterliknar ein måse, får skuggen min nede i vatnet til å likne ein måse ved å veive med armane, og dei rømer, dei ser ei rørsle som forvirrar dei, før dei innnser: Det er jo berre eg. Det er berre eg som står over dei og veivar med armane, det er forvirrande, dei er usikre, men dei er trygge no, trass alt, som aldri før, som aldri ellers, det er jo berre vi, og dei kan trygt halde fram med å virre, i flokk.

Stamsund

Nokon nyt sola, ser eg. Det gjer ikkje eg. Eg er nemleg i Stamsund. Og her skal eg vere til juni blir juli. Hittil har det vore sol berre om natta. Om dagane piskar vinden og regnet. Eg fyrer i omnen.

Tolv bilete

frå Lillehammer her.

Liv lell

I sola utanfor Galleri Dreyer, Lillehammer, Norsk litteraturfestival: Arild Linneberg har akkurat presentert den nye omsetjinga av Adornos Minima moralia, og eg oppdagar at det er 41 dagar sidan eg sist skreiv noko her. Dette er kanskje betre enn ingenting, men det skal ikkje bli langt, eg må nyte sola. I staden kan ein eventuelt lese ei ny melding av ekstasane i Dag og Tid, eit intervju i lag med Gunnhild Øyehaug i BT eller ei anna melding i Morgenbladet (dersom ein har abonnement). No gjer eg nettopp det eg ikkje hadde tenkt å gjere, nemleg lenke til meldingar av boka, men så sjølvoppteken er eg altså i svake augneblinkar, og skal dette vere ein blogg (skal det det?) så kan det like gjerne piple slike ting ut her. Når det ikkje skjer så mykje anna, meiner eg. I sola!

Sleppefest

Hal

Hurra, eg skal intervjue Hal Hartley! Viss ting går etter planen. Men kva skal eg spørje om?

Omslaget

Slik kjem boka altså til å sjå ut, om ein månads tid. Detaljar følgjer. Sleppefest òg! (Omslag: Asbjørn Jensen)

Rolf Sagen svarer

Rolf Sagen fortel om forfattarskapen sin.

Eg trur det må vere tredje gongen på eitt og eit halvt år eg postar denne lenka. Det rare er at eg smiler like mykje kvar gong. Eg kjem sikkert til å gjere det endå oftare i framtida.

Tingen i dag

Eg byrjar å føle at dei to kategoriane som på mange måtar legg premissa for tilveret vårt, nemleg tid og stad, er utilstrekkelege. Vi treng noko meir, ein tredje, for ikkje å seie ein fjerde kategori.

Og viss vi i tilknyting til dette skulle snakke om dimensjnar, finst det jo noko fysikarane kallar rommet si krumming, men der må eg berre melde frå at dette ikkje er noko eg ser mykje til for tida.

Framleis i Oslo, men eg kan plutseleg vere å sjå andre stader, og dit tek eg fly.

Eksil

Hjelpe meg. Mandag flyg eg frå (det som i augneblinken er) solparadiset Bergen til snøhelvetet i Oslo. Fem veker skal eg jobbe her. Som redaktøren sa i går: «I fem-tida tek du deg ein pils, og så sender du meg ei tekstmelding med berre eitt ord: nei eller ja». Det blei «ja».

Om nokon veit om eit rom i hovudstaden der det går an å bu berre litt over ein månad, så sei frå!

Tolv

Uansett kor hardt eg prøvar, klarer eg aldri å skrive ei god setning før klokka er blitt tolv, eller rettare sagt 00.00, men då kjem dei til gjengjeld på rekke og rad. Eg lurer på kvifor det er slik.

Og ein ting til: Snirklane. No forsvinn dei snart. Eg føler det er på tide.

På reisen videre

satt han og hørte på historiene til en medpassasjer, som la ut om hvor mange prosent av alle gale det var som innbilte seg at de var den siste keiser, Lindbergh, Hitler eller Ghandi. Han ble interessert, og spurte om man sånn uten videre kan innbille seg at man er seg selv og om ikke det også er en slags galskap.

(Ingeborg Bachman: Tredve)

Oversette til klartekst

Og da jeg hadde meditert over problemet en liten stund, lyktes det meg å oversette til klartekst innholdet i følgende dikt:

Diktet
Horisontene splintres som flaskeglass
En grønn støvsky stiger mot en hard himmel
Jeg vender tilbake til granene
og der, i skyggen,
tømmer jeg den bitre kalk
av min tørstende vår

Min oversettelse
Lår, lår, lår.
Lår, lår, lår, lår, lår.
Lårene.
Lår, lår, lår, lår, lår.

(Witold Gombrowicz: Ferdydurke)

Enhver der ikke læser Cortázar

er fortabt. Ikke at læse ham er en alvorlig, usynlig sygdom som med tiden kan få frygtelige følger. Det er ligesom en mand, der aldrig har smagt ferskner. Han bliver stille og roligt mere og mere trist, og vil, sandsynligvis, lidt efter lidt, tabe håret.

Pablo Neruda

Romklang

Eg har flytta. Eg har flytta, innanfor same kulturkrins, innanfor dei same veggane, om lag femten meter i luftlinje, inn på eit anna rom, inn på nokon annan sitt rom, inntil vidare, eit stort rom som opnar seg opp mot verda, der ein kan høyre skipsverftet sine fresande krampetrekningar, og der eg kan høyre kranene ule. Det er sant, viss du var her, kunne du òg høyre kranene ule i natta, og om ettermiddagane: lyden av trommer som, dersom du hadde lent deg ut av vindauget, hadde vist seg å vere ein flokk gutar som stod og slo på trommer med hovudskallane sine, rente inn i trommeskinnet med panna først, eller slo dei handheldne trommene mot dei øvre delane av tinningane på den eine eller begge sidene med ei tromme i kvar hand, eller mot bakhovudet og pannebrasken, men no, bortsett frå enkelte spake, halvsøvnige ul (byggekranene? kan det vere kranene?), er det stilt.

Det er ein tilfeldig kveld. Nokon har sett igjen bokhyllene sine i dette rommet, med bøker i. Ein tilfeldig kveld – ikkje denne kvelden, men det kunne ha vore denne kvelden – plukkar eg ut ei bok eg har lyst til å lese. Ikkje ei tilfeldig bok – derimot ei eg har lyst til å lese – men det viser seg tilfeldigvis å vere Romklang av romandebutanten Knut Olav Homlong, ei bok eg blir overraska over å finne her, i mitt rom, men i ein annan si bokhylle. Og grunnen til at eg blir overraska over å finne denne boka her, er at eg trudde denne boka hadde forsvunne. Ikkje dette eksemplaret av boka (som eg ikkje ante eksisterte), men forsvunne som roman, forsvunne som bok, rett og slett forsvunne. Eg visste at ho skulle kome, og hadde høyrt forfattaren lese opp frå boka under debutantkvelden på forfattarsleppet i Bergen, eg syntest det var ei god opplesing og eg likte det han leste opp. Og etterpå gjekk eg fram til forfattaren for å seie at eg hadde likt det han leste opp, og såg fram til å lese boka. Men etterpå trudde eg at boka hadde forsvunne, som det tome ekkoet av ein litt under middels tjukk roman som fell mot golvet i eit tomt rom. Men ho hadde altså ikkje forsvunne, viste det seg, ho var her, i mitt rom, mellom hendene mine. Det er seint, klokka er eitt om natta, men før eg legg meg til å sove, gjer eg to ting: 1) Eg bestemmer meg for ikkje å sove før eg har lest ut Romklang som eg trudde hadde forsvunne og 2) eg set på ein cd, endå eg ikkje vanlegvis brukar å setje på ein cd dersom eg les på senga. Ikkje før langt ute i cd-en og eit lite stykke ut i boka oppdagar eg at det er eit samantreff i det faktumet at cd-en eg har sett på medan eg les Romklang i dette «nye» rommet er Songs from a Room av Cohen. Men eg les vidare. Og høyrer vidare. Eg merkar at eg er trøtt, men eg les vidare, og cd-en tek slutt. Det er ei bok om ikkje å sove, mellom anna, eller å sove på feil tidspunkt (mellom anna). Dette er ikkje ei bokmelding. Det er ei bok med eit språk eg fatta interesse for, og som eg difor gleda meg til å lese. Og det skuffar ikkje. Setningane i denne boka sveipar. Nokre gongar manar dei òg. Dette er ikkje ei bokmelding. Og likevel blir eg litt skuffa over boka (som eg trudde hadde forsvunne). Det er ikkje det at setningane ikkje fører nokon stad, tvert imot, dei fører alle stader, dei fører fram og tilbake i eit kvardagsleg og tvers gjennom vanleg tankerom, dermed til ei viss grad surrealistisk på overflata, men endå meir om ein pirkar litt i det, i dette tankerommet, hos ein litt for vanleg ung familiefar i sitt eige trygge hjørne av den intellektuelle middelklassen, og difor blei eg Skuffa, fordi eg hadde venta å finne Feber, der eg låg. Eg hadde nemleg (hemmeleg) venta å bli piska. Eg hadde (hemmeleg) håpa på noko (inni Forteljinga) som skulle piske meg vidare i Forteljinga. Men i staden fekk eg setningar som sveipa, og nokre gongar mana, og det er ingen som gir meg drops når eg kjem til side 115, som er den siste sida, klokka kvart på tre. Dette er (dessverre) ikkje ei bokmelding. Kunne eg ha sagt dette klarare, hadde eg sagt det klarare. Eg kunne ha sagt det klarare, men dette må bli om dagen, ikkje om natta.

Kvifor trudde eg at boka hadde forsvunne? Det var fordi eg visste at ho skulle kome, men aldri møtte henne, i avis eller levande live. På nett finst det berre to (skeptiske) meldingar, i Universitas og i Stavanger Aftenblad, som siterer dette frå boka, som ein implisitt poetikk:

«Det er som om dei som skriv, ikkje verkeleg skriv med mindre dei i fullt alvor sit og kokar i hop eit drama, (...) med skikkelsar, klumpete innretningar som trampar rundt i blottlagde heimar og ter seg, og oppsøkjer kvarandre og unngår kvarandre på dei mest klossete vis (...)». Noe senere kommer følgende modifikasjon: «Eg trur eg aldri har vore interessert i litteratur, berre i det som bind tekstane saman og bryt dei opp.»

Eg ville seie noko, men hugsar ikkje kva. Dette er ikkje ei bokmelding. Eg ville kanskje seie at eg syntest at det var ein for enkel poetikk, samtidig som eg var medviten om at sitatet var drege ut av fiksjonen, utan å gjere meg til eksponent for Forteljinga, for der vil eg ikkje vere, eg vil ikkje vere for, i, av, på, med, under Forteljinga. Eg ville balansere, og samtidig vere Ytre fløy, ein stad, på Ytre fløy, men dette er ikkje ei bokmelding av den boka eg trudde hadde forsvunne, som eg blei litt skuffa over (der eg låg utan Feber og lurte på om eg var eksponent for Forteljinga i ein time og tre kvarter ei tilfeldig natt), men som eg ikkje desto mindre, fleire gongar undervegs, avsnitt for avsnitt, der og då tenkte med meg sjølv at var ulande, hovudtrommande (pannebrasken mot trommeskinnet) godt skrive, eksempelvis:

«Og så er det dette kjøkkenbordet. Mykje ligg i at ein ikkje er på botnen, men her oppe. At ein klarer å sitje oppreist. Mykje ligg i at ein ikkje ligg på golvet under kjøkkenbordet og hyler med kjaken ned i brødsmulane og støvet og dei størkna feittdropane. Det utgjer ein skilnad. Det ligg eit fall i dette, det er eit fall mellom sitjande på stolen og liggjande hylande på golvet, ellere berre så vidt pustande på golvet. Imellom ligg kjøkkenbordet, kjøkkenbordet markerer ein overgang mellom over og under. Over bordet, under bordet. Over bordet er bra, under bordet, under bordet er ikkje bra.»

Og dette skriv eg medan verda brenn, og det einaste eg kan sjå er noko gult som speglar seg i Puddefjorden, som eg ser ein flik av, berre ein flik.

Offeret

Søndagen brakte oss til Närsholmen, der Tarkovski filma den siste filmen sin, Offeret. Det er slike landskap som gjer at ein byrjar å legge ut på nattlege sykkelturar, frykte atomkrigen, bli hysterisk og til slutt brenn ned eit hus.

(Det første biletet er frå filmen.)

Gult

Den gule himmelen over ruinen ved midnatt er ikkje ein photoshop-effekt: Eg trur det er måneskinet som speglar seg i havet og projiserer ein bleik kalott opp på det kvite skydekket. Det blir aldri skikkeleg mørkt her, sjølv om eitt sekunds lukkartid kanskje får det til å sjå ørlittegrann lysare ut enn det er.

Uddens gränd

Slik var utsikta frå vindauget mitt for ein time sidan, i Uddens gränd, Visby, Gotland. Her er eg, i Dagbladet står det mellom anna at Erna Osland kommer med romanen «Du er vel vakker», Jan Inge Sørbø med «Symfoni no. 3, Opus 41» og Øystein Vidnes med romanen «Ekstasar» til våren, og eg tenkjer at då er det vel sant, men det er ikkje vår heilt enno. Først skal det vere januar, ein streng januar. Her.